رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی با عملکرد در آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی در بین دانش آموزان شهر تبریز در سال تحصیلی 90-89

هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی با عملکرد در آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی (تکمیل و ترسیم نقشه) در بین دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر تبریز است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان پسر سال دوم متوسطه رشته تجربی شهر تبریز بودند. از این جامعه به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 101 نفر در قالب سه کلاس درس از قبل سازمان دهی شده، به عنوان آزمودنی های پژوهش انتخاب شدند. این پژوهش از نوع تحقیقات ارزشیابی و طرح آن درون گروهی است. جهت اندازه گیری بازده های شناختی فراگیران از یک آزمون پیشرفت تحصیلی چهار گزینه ای معلم ساخته و برای سنجش خلاقیت فراگیران از آزمون خلاقیت عابدی استفاده شد که هر دو دارای شاخص های قابل قبول روایی و پایایی بودند. برای اندازه گیری عملکرد فراگیران در آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی، آزمون های تکمیل و ترسیم نقشه مفهومی روی فراگیران اجرا شد. داده ها با آزمون های آماری همبستگی پیرسون، همبستگی تفکیکی و رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که بین نمرات آزمون چهار گزینه ای با نمرات در آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی همبستگی بالا و معناداری وجود دارد و نتایج همبستگی تفکیکی بیانگر آن است که بین نمرات آزمون چهار گزینه ای با نمرات پیشرفت تحصیلی در آزمون های تکمیل نقشه مفهومی با حذف اثر خلاقیت رابطه معنا داری وجود ندارد؛ اما بین نمرات آزمون چهار گزینه ای و نمرات آزمون های ترسیم نقشه مفهومی با حذف اثر خلاقیت رابطه معنادار است. همچنین نتایج حاکی از آن است که بین خلاقیت و عملکرد در آزمون های ترسیم نقشه با حذف اثر پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار، اما با عملکرد در آزمون های مبتنی بر تکمیل نقشه رابطه معناداری یافت نشد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که از روی پیشرفت تحصیلی و خلاقیت می توان عملکرد فراگیران را در آزمون های ترسیم نقشه مفهومی پیش بینی کرد. اما عملکرد تکمیل نقشه مفهومی فراگیران را تنها از روی پیشرفت تحصیلی می توان تبیین نمود. به طور خلاصه، طبق یافته های پژوهش حاضر می توان چنین استنباط کرد که متغیر پیشرفت تحصیلی نقش محرز و تعیین کننده ای در عملکرد فراگیران هم در آزمون های ترسیم و هم در آزمون های تکمیل نقشه مفهومی دارد. اما در رابطه با متغیر خلاقیت می توان گفت که این متغیر در عملکرد فراگیران در آزمون های تکمیل نقشه مفهومی بی تأثیر بوده ولی بخشی از واریانس تفاوت نمره فراگیران در آزمون های ترسیم نقشه مفهومی مربوط به خلاقیت آنان می باشد. پس لازم است متخصصان تعلیم و تربیت در کاربرد آزمون های مبتنی بر ترسیم نقشه مفهومی در فرایند ارزشیابی با احتیاط عمل نمایند و تفاوت های فردی فراگیران همچون خلاقیت را در عملکرد در این آزمون ها مورد ملاحظه قرار دهند.